मुंबई- पृथ्वीराज कपूर यांच्यापासून ते रणबीर कपूरपर्यंत आपल्या अभिनयाने सर्वांचं मन जिंकणाऱ्या जोहरा सहगल यांची काल १० जुलै रोजी पुण्यतिथी होती. त्यांचा जन्म सहारनपुरमध्ये ढोली खालच्या जवळ मोहल्ला दाउद सराय येथे २७ एप्रिल १९१२ रोजी पठाण मुस्लिम घरात झाला. त्यांच्या लहानपणीचं नाव साहेबजादी जोहरा बेगम मुमताज उल्ला खान असं होतं. त्यांचे वडील मुमताज उल्ला खान आणि नातिका उल्ला खान हे उत्तर प्रदेशमधील रामपुर येथील निवासी होते. सात भावंडांमध्ये जोहरा तिसऱ्या आपत्य होत्या. लहानपणापासूनच त्या विलक्षण प्रतिभावान होत्या. १४ वर्ष नृत्य आणि थिएटर केल्यानंतरचं जोहरा यांचं संपूर्णम आयुष्य सिनेमांमध्येच गेलं. त्या एकमेव व्यक्ती होत्या ज्यांनी पृथ्वीराज कपूर, अमिताभ बच्चन यांच्यापासून रणबीर कपूरपर्यंत साऱ्यांसोबत काम केलं.जोहरा यांनी त्यांचं शिक्षण क्वीन मॅरी कॉलेजमधून पूर्ण केलं. कॉलेजमध्ये असताना त्यांना 'पर्दा' ठेवणं सक्तीचं होतं. जर्मनीतील मॅरी विगमॅन बॅले स्कूलमध्ये अॅडमीशन मिळवणाऱ्या त्या पहिल्या भारतीय महिला होत्या. तीन वर्ष जोहरा यांनी इथे बॅले डान्स शिकला. एका कार्यक्रमामध्ये त्यांची ओळख भारतातील प्रसिद्ध नर्तक उदय शंकर यांच्याशी झाली. परदेशा भारतीय मुलीची पारंपारिक नृत्याकडे असलेली ओढ पाहून उदय शंकर यांना आनंद झाले. देशात परत गेल्यावर त्यांनी जोहरा यांच्यासाठी काम पाहण्याचं वचन दिलं.
जोहरा सहगल यांननी १९४५ मध्ये ४०० रुपये महिन्याच्या मानधनावर पृथ्वी थिएटरमध्ये काम करायला सुरुवात केली. यानंतर जवळपास १४ वर्ष त्यांनी थिएटरमध्ये काम केलं. या काळात त्यांनी देशातील प्रत्येक शहर पाहिलं होतं. पृथ्वी थिएटरसोबत जोहरा या इप्टाच्याही सक्रिय सदस्य होत्या. इप्टाने जेव्हा ख्वाजा अहमद अब्बास दिग्दर्शित धरती के लाल हा सिनेमा तयार केला, तेव्हा त्या सिनेमाची अभिनेत्री म्हणून जोहरा यांनी काम केलं होतं. इप्टामुळेच जोहरा यांना चेतन आनंद यांच्या नीटा नगर सिनेमात काम करण्याची संधी मिळाली. कान्स फिल्म फेस्टिव्हलमधील सर्वात प्रतिष्ठीत पाल्मे डी ओर पुरस्कार जिंकणारा हा पहिला भारतीय सिनेमा आहे.
१९८२ मध्ये जोहरा सेहगल यांना पहिल्यांचा सिनेमात काम करण्याची संधी मिळाली. त्यांनी फक्त बॉलिवूडच नाही तर अनेक ब्रिटीश सिनेमे आणि टीव्ही शोमध्ये काम केलं आहे. पाकिस्तानमध्ये अॅन इव्हनिंग विथ जोहरा हा शो सुपरहिट झाला होता. हम दिल दे चुके सनम, वीर झारा, सांवरिया आणि चीनी कम या सिनेमातील त्यांच्या सौंदर्याने लोक घायाळ झाले होते. संयुक्त राष्ट्राच्या लोकसंख्या निधीने (यूएनपीएफ) सुरू केलेल्या लाडली अवॉर्ड्समध्ये त्यांना शतकातली लाडली पुरस्कार मिळाला होता.
जोहरा सेहगल यांचा १९९८ मध्ये पद्मश्री, २००१ मध्ये कालीदास सन्मान, २००४ मध्ये संगीत नाटक अकादमी पुरस्कारांनी सन्मान करण्यात आला. संगीत नाटक अकादमीमध्ये त्यांना लाइफ टाइम अचीव्हमेन्ट अवॉर्ड म्हणून त्यांची फेलोशिपही दिली. देशातला दुसऱ्या स्थानी असलेला सर्वात प्रतिष्ठीत पद्मविभूषण पुरस्कार २०१० मध्ये मिळाला होता. याहून असंख्य हिंदी सिनेमात त्यांनी काम केलं आणि आपल्या अभिनयाचा ठसा उमटवला. आपल्या मनमुराद हास्यासाठी त्या ओळखल्या जायच्या.
एवढंच नाही तर आयुष्यात अनेक संकटं येऊनही त्याचा सकारात्मकतेने कसा सामना करायचा याची वेगळी शिकवण त्या देऊन गेल्या. १० जुलै २०१४ रोजी हृदयविकाराच्या तीव्र झटक्याने त्यांचं निधन झालं. वयाच्या १०२ व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. असं म्हटलं जातं की, जोहरा सेहगल यांनी त्यांच्यी शेवटची इच्छाही मजेशी पद्धतीने सांगितली होती. त्या म्हणायच्या की, 'मेल्यानंतर मला जाळा आणि माझ्या अस्थी फ्लश करा.'
from Marathi Bollywood News, Marathi Cinema News https://ift.tt/32cShXj