मुंबई- यांचे ', जरा आँख में भर लो पानी, जो शहीद हुए उनकी जरा याद करो कुर्बानी' हे गाणं ऐकून देशाच्या पंतप्रधानांच्या डोळ्यात अश्रू आले होते. २६ जानेवारीला प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडनंतर, २९ जानेवारीला '' आयोजित करण्यात आले होते. 'बीटिंग रिट्रीट' च्या निमित्ताने 'अबाइड विथ मी' ची धून बदलून आता 'ए मेरे वतन के लोगों' या धूनने देशाच्या जवानांना आदरांजली वाहिली जाणार आहे. हे अतीशय सुंदर गाणं घडण्यामागची अविस्मरणीय गोष्ट तुम्हाला माहीत आहे का.. लता मंगेशकर यांच्या आवाजातील या गाण्याच्या ओळीत सीमेवरील सैनिकांच्याच नव्हे तर प्रत्येक मुलाच्या मनात देशभक्तीच्या भावना जागृत करण्याचं सामर्थ्य आहे. चीनसोबतच्या युद्धात भारताचा पराभव या गाण्याच्या रचनेची कथा १९६२ मध्ये चीनसोबत झालेल्या युद्धात भारताच्या झालेल्या पराभवाशी संबंधित आहे. या पराभवाने देशातील नेत्यांपासून ते सर्वसामान्य जनतेपर्यंत सर्वांनाच हादरवून सोडले. शस्त्रांची लढाई खूप झाली, आता लेखणीची ताकद दाखवण्याची वेळ होती. कारण लोकांचे मनोबल आणि पर्यायाने देशाचं मनोधैर्य खचत होते. अशा स्थितीत देशातील लोक अजून खचून जाऊ नये म्हणून सरकारकडून असं एक गाणं बनवण्याची विनंती करण्यात आली ज्यातून आत्मविश्वास वाढेल. कवी प्रदीप यांनी यापूर्वी अनेक देशभक्तीपर गीतं लिहिली असल्याने त्यांच्याकडे ही ऑफर देण्यात आली होती. निर्माते पोहोचले कवी प्रदीपपर्यंत कवी प्रदीप यांना निर्माते मेहबूब खान यांनी गाणे लिहिण्यासाठी संपर्क साधला होता जेणेकरून हे गाणं नवी दिल्लीतील नॅशनल स्टेडियममध्ये निधी उभारणीचं काम करू शकेल. प्रदीप यांनी ही ऑफर स्वीकारली. या गाण्यासाठी त्यांनी सुरुवातीला संगीत दिग्दर्शक सी. रामचंद्र आणि गायिकेसाठी लता मंगेशकर यांची निवड केली होती. पण प्रदीप यांच्या मुलीच्या म्हणण्यानुसार सी. रामचंद्र आणि लता यांच्यात काही गैरसमज झाले आणि संगीत दिग्दर्शकाने आशा भोसले यांचं नाव निवडलं. मात्र, लतादीदींसारखा या गाण्याला दुसरा कोणी न्याय देऊ शकत नाही, हे प्रदीप यांना माहीत होते. प्रदीप स्वतः गाण्याच्या सरावाला उपस्थित राहतील या अटीवर लता मंगेशकर यांनी होकार दिला. जेणेकरून हे गाणं लता मंगेशकरांच्या आवाजात चपखल बसेल त्यावेळी बॉलीवूडमध्ये तीन दिग्गज गायक होते, मोहम्मद रफी, मुकेश आणि लता मंगेशकर. याआधी मोहम्मद रफी यांनी 'अपनी आझादी को हम हरगिझ मिटा सकते नहीं' हे गाणं गायलं होतं आणि मुकेशने 'जिस देश में गंगा बहती है' हे गाणं गायलं होतं. अशा परिस्थितीत फक्त लता मंगेशकर उरल्या होत्या. या गाण्याला त्यांच्या आवाजाला साजेसा आकार देण्याचं काम कवी प्रदीप यांच्याकडे होतं. त्यामुळे एक भावनिक गाणं त्यांच्या मनात रचलं जात होतं. सिगारेट बॉक्सच्या अॅल्युमिनियम फॉइलवर लिहिलेल्या ओळी या गाण्याच्या लेखनाची कथा स्वतःच रंजक आहे. असं म्हटलं जातं की, कवी प्रदीप मुंबईतील माहीम बीचवर फिरत होते, मग अचानक त्यांच्या मनात या गाण्याच्या ओळी आल्या आणि त्यावेळी त्यांच्याकडे ना पेन होता ना कागद. जवळून जाणाऱ्या एका अनोळखी व्यक्तीकडून त्यांनी पेन मागितलं आणि नंतर सिगारेट बॉक्सचेया अॅल्युमिनियम फॉइल फाडून त्याच कागदावर या सुंदर गाण्याच्या सुरुवातीच्या ओळी लिहिल्याचं बोललं जातं. लता मंगेशकर आधी तयार नव्हत्या १९६३ मध्ये प्रजासत्ताक दिनानिमित्त जेव्हा लता मंगेशकर यांना पहिल्यांदा 'ए मेरे वतन के लोगों' गाण्याची ऑफर आली तेव्हा त्यांनी ते गाण्यास नकार दिला होता. किंबहूना त्यांच्याकडे रिहर्सलसाठी वेळच नव्हता. लता मंगेशकर यांनी त्यांच्या एका मुलाखतीत सांगितलं होतं की, त्या दिवसांमध्ये त्या खूप व्यग्र होत्या आणि अशा परिस्थितीत त्यांना गाण्यावर लक्ष केंद्रित करणं कठीण जात होतं. कवी प्रदीप यांनी त्यांची समजूत घातली असली तरी, लतादीदींनी हे गाणं बहीण आशा भोसले यांच्यासोबत गाणार या अटीवर गायला मान्य केलं. मात्र, परिस्थिती अशी झाली की, कार्यक्रमासाठी दिल्लीला रवाना होण्यापूर्वीच आशा भोसले यांचा बेत रद्द झाला आणि लता मंगेशकर यांना एकटेच जावे लागले. या कार्यक्रमाच्या गायिका म्हणून लता आणि आशा या दोघींचीही नावं वृत्तपत्रांमध्ये आली होती. अशा परिस्थितीत संगीतकार आणि गायक हेमंत कुमार यांनीही आशाचं मन वळवण्याचा खूप प्रयत्न केला, पण त्याचा फारसा उपयोग झाला नाही. हे गाणं गाण्यापूर्वी लताजी खूप नर्व्हस होत्या या गाण्याची ट्यून सी. रामचंद्र यांनी तयार केली होती. जे चार ते पाच दिवसांपूर्वी दिल्लीला रवाना झाले होते. त्यामुळेच लतादीदींनाही रियाजाला वेळ मिळू शकला नव्हता. असं म्हणतात की रामचंद्र यांनी लता दीदींना गाण्याची टेप दिली होती, जी ऐकून त्या विमानातच रियाज करत दिल्लीला पोहोचल्या होत्या. दुसऱ्या दिवशी २६ जानेवारी १९६३ रोजी लता मंगेशकर नवी दिल्लीतील नॅशनल स्टेडियमवर पोहोचल्या आणि त्यांनी 'ए मेरे वतन के लोगों' गायले. तथापि, लताजींनी सांगितले की हे गाणे गाण्यापूर्वी त्या खूप नर्व्हस होत्या आणि प्रजासत्ताक दिनी ज्यांचे गाणे त्यांनी (प्रदीप) गायले होते, त्यांना त्या ठिकाणी बोलावण्यात आले नाही याचेही त्यांना दुःख होते. लतादीदी म्हणाल्या होत्या, 'ते तिथे हजर असते तर त्यांच्या 'ए मेरे वतन के लोगों' या गाण्याचा काय परिणाम झाला हे त्यांना स्वतःच्या डोळ्यांनी पाहता आले असते.' पंडितजी रडत होते गाणे संपवून लता मंगेशकर स्टेजच्या मागे गेल्या तेव्हा मेहबूब खान आले आणि हात धरून म्हणाले, चला नेहरूजी बोलवत आहेत. पंडितजींना मला का भेटायचं आहे, असा प्रश्न त्यांना पडला होता. लता मंगेशकर मंचावर आल्यावर पंडितजींसह सर्वांनी उभे राहून त्यांचे स्वागत केले. पंडितजींनी गाण्याचं कौतुक केलं आणि सांगितलं की गाणे ऐकून त्यांचे डोळे भरून आले. लष्कर कल्याण निधीसाठी सुमारे २ लाख रुपये जमा झाले वृत्तानुसार, त्यावेळी या कार्यक्रमातून आर्मी वेल्फेअर फंडासाठी सुमारे २ लाख रुपये जमा झाले होते, जी खूप मोठी रक्कम होती. प्रदीप यांना प्रजासत्ताक दिनाचे निमंत्रण देण्यात आले नव्हते, मात्र नंतर त्यांनी मुंबईच्या आर.एम. हायस्कूलमध्ये २१ मार्च १९६३ रोजी आयोजित एका कार्यक्रमात नेहरूंसाठी हे गाणं सादर केलं. याच कार्यक्रमात त्यांनी हाताने लिहिलेल्या गाण्यांचे बोल नेहरूंना भेट म्हणून दिले. या गाण्याचे देशभरातून खूप कौतुक झाले.
from Marathi Bollywood News, Marathi Cinema News https://ift.tt/ulPpRXz
