अभिषेक खुळे समोर संत ज्ञानोबाच्या, त्याच्या लाडक्या विठुरायाच्या पोथीचं पारायण सुरू आहे. तो मात्र निर्विकारपणे भिंतीला टेकून बसलाय. डोळे थिजलेले. मनात अनेक प्रश्नांची वादळं. पुत्रवियोगाचं अतीव दु:ख. तेवढ्यात तो भानावर येतो, ‘रामजी दा... धाव रं’... या आर्त आवाजानं. तिथूनच त्याच्या मनात घोंघावणारं वादळ हळूहळू दिशा बदलू लागतं. सिनेमाच्या बाबतीत ‘कंटेंट इज किंग’ म्हटलं जातं. मात्र, हाच कंटेंट तुम्ही दृश्य माध्यम म्हणून अधिक देखणा केला की रसिकांच्या मनात तो खोलवर पोहोचतो. यांनी दिग्दर्शित केलेला शेवटचा चित्रपट ‘दिठी’मध्ये हेच जाणवतं. कथा प्रेक्षकांच्या मनात प्रभावीपणे कशी पोहोचवावी, यात सुमित्रा भावे निष्णात होत्या. ‘दिठी’ तर त्यांनी घडविलेला एक सुंदर दागिना. जाण्यापूर्वी त्यांनी तो भेट स्वरूपात आपल्याला दिलाय. मृत्यु हे अंतिम सत्य मानलं गेलं असलं तरी पुढचे कित्येक काळ तो अनेक प्रश्नांच्या रुपात मनात कुठेतरी दडून बसलेला असतो. दु:ख हे प्रत्येकाच्याच वाट्याला येणार. मात्र, त्यातून बाहेर पडण्यासाठी काहीतरी निमित्त भेटायला हवं असतं. सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, ‘मोकळं’ झालं की मनावरचा भार हलका होतो, एका नव्या दिशेनं आपण चालू लागतो. ‘दिठी’मध्ये नेमकं हेच अधोरेखित केलंय. दि. बा. मोकाशींच्या अभिजात म्हणून गणल्या गेलेल्या ‘आता आमोद सुनासी आले’ या लघुकथेवर आधारित हा चित्रपट आपल्यालाही बरंच काही शिकवून जातो. निर्जीव बाबीला चित्रपटातीलच एक पात्र म्हणून ‘ट्रीट’ करणं हे मोजक्या दिग्दर्शकांना जमतं. सुमित्रा भावे त्यांपैकीच. ‘दिठी’मध्ये पावसाची झड हेही महत्त्वाचं पात्र आहे. दाटून आलेलं आभाळ, संततधार यांना कंटाळलेले गावकरी. तोच, पाऊस निघून गेल्यावर गवताच्या पातीवर पडलेलं दव, बागडणारी पाखरं, उन्हाची तिरीप... ही सगळी रूपकं इतक्या सुंदर पद्धतीनं मांडलीत की आपल्यालाही मोकळेपणाचा फील यावा. विठ्ठलाचा निस्सीम भक्त रामजी () गावात लोहारकाम करतो. ३० वर्षांपासून त्यानं एकदाही पंढरीची वारी चुकविलेली नाही. मुसळधार पावसामुळे नदीला आलेल्या पुरात त्याचा तरणाताठा मुलगा वाहून जातो. त्या धक्क्याने त्या मुलाची पत्नी वेळेच्या आधीच प्रसूत होते, एका मुलीला जन्म देते. रामजी प्रचंड दु:खावेगात एकाच जागी बसून आहे. दर बुधवारी गावात पोथीचे पारायण असते. जोशीबुवा (), संतू वाणी (), गोविंदा (गिरीश कुळकर्णी) हे तिघे आपला मित्र रामजीला पारायणाला आणण्यासाठी प्रयत्न करतात. त्यामुळे तरी त्याचं दु:ख हलकं होईल, ही त्यामागची भावना. रामजी मात्र स्थितप्रज्ञ. तो विठ्ठलावर नाराज आहे. इतक्या वर्षांत केलेल्या वारीचं, भक्तीचं हेच काय ते पुण्य? देव खरंच आहे का? असे प्रश्न त्याला पडले आहेत. नुकतीच आलेली नात अन् सूनही त्याला आता नको आहेत. दुसरीकडे शिवा (शशांक शेंडे), पारुबाई (अमृता सुभाष) यांच्याकडची गाय अडली आहे. तिला प्रचंड प्रसववेदना होत आहेत. रामजी दु:खात असला म्हणून काय झालं, त्याच्याशिवाय आता पर्याय नाही, हे पारुबाई जाणून आहे. म्हणूनच, शून्यात हरवलेल्या रामजीकडे ती येते नि त्याला आवाज देते. इथूनच मूर्त-अमूर्त, द्वैत-अद्वैत, सुख-दु:ख या सगळ्या बाबींना कलाटणी मिळते. कर्तव्य समजून रामजी धावतो. कालवडीच्या रूपात एक नवा जीव जन्माला येतो. या एका घटनेनं त्याला सत्याची जाणीव होते. जीवन-मरणाच्या संकल्पना स्पष्ट होतात. तो पुन्हा पारायणाला जातो. आतापर्यंत केवळ वरती नजर लावून बसलेल्या रामजीचे डोळे तिथं पाझरतात, तो धाय मोकलून मोकळा होतो. रामजीचं दु:ख आपण पूर्णत: घेऊ शकत नाही, असं म्हणणारे त्याचे मित्रही आसवांना वाट मोकळी करून देतात. पोथीतल्या ओव्या नंतर उत्साहानं त्यांच्या तोंडून बाहेर पडायला लागतात. यात सगळेच कलावंत ‘बाप’ आहेत. त्यामुळे बाकी काही सांगणे न लगे. रामजीची सून साकारणारी अंजली पाटील डोळ्यांतूनच बोललीय. किशोर कदम रामजीची भूमिका जगले आहेत. त्यांची देहबोली, संवादफेक, सगळंच परकायाप्रवेश असावा असं वाटतं. त्यांनी आजपर्यंत साकारलेल्या भूमिकांपैकी ही सर्वोत्कृष्ट, असे म्हटल्यास वावगं ठरू नये. चित्रपटात एक प्रसंग आहे. चिखलात चालत असताना गोविंदाची चप्पल तुटते. तुटलेली चप्पल तो पूर आलेल्या नदीत भिरकावतो. दुसऱ्या चांगल्या चपलेकडे क्षणभर पाहतो, तीही नदीत सोडतो. जे कामाचे नाही ते गेले, जे आहे ते आता कामाचे नाही. मग मोह काय कामाचा, हे यातून कळतं. दिठी म्हणजे दृष्टी. सत्याकडे पाहण्याची दृष्टी हा चित्रपट देतो. ही सुखद अनुभूती टाळून चालणार नाही. दिठी कथा : दि. बा. मोकाशी दिग्दर्शक : दिवंगत सुमित्रा भावे निर्माता : डॉ. मोहन आगाशे कलाकार : किशोर कदम, डॉ. मोहन आगाशे, दिलीप प्रभावळकर, गिरीश कुळकर्णी, उत्तरा बावकर, शशांक शेंडे, अमृता सुभाष, अंजली पाटील आदी. संगीत : पार्थ उमराणी पार्श्वसंगीत : साकेत कानेटकर छायाचित्रण : धनंजय कुळकर्णी ओटीटी : सोनी लिव्ह दर्जा : साडे चार स्टार पाहा ट्रेलर:
from Marathi Bollywood News, Marathi Cinema News https://ift.tt/3oHN7M5
